Tổ sư Thiền và lời dạy của chư Tổ: 46. Tổ thứ 46 BẠCH VÂN - THỦ ĐOAN THIỀN SƯ (1025 – 1072)

Một hôm Dương Kỳ hỏi: - Bổn sư ngươi là ai?

             Sư thưa: - Hòa thượng Úc ở Trà Lăng.          

             Dương Kỳ bảo:

           - Ta nghe ông ấy qua cầu bị té có tỉnh, làm một bài kệ kỳ đặc, ngươi có nhớ chăng?          

             Sư tụng rằng:

                        Ngã hữu minh châu nhất khỏa,

                        Cửu bị trần lao quan tỏa, 

                        Kim triệu trần tận quang sanh, 

                        Chiếu phá sơn hà vạn đóa. 

             Dịch:

                        Ta có một viên minh châu,

                        Đã lâu vùi tại trần lao,

                        Hôm nay trần sạch sáng chiếu,

                        Soi tột núi sông muôn thứ.

             Dương Kỳ cười liền đi. Sư ngạc nhiên suốt đêm không ngủ. Hôm sau, Sư đến thưa hỏi, gặp ngày cuối năm, Dương Kỳ hỏi:

             - Ngươi thấy mấy người hát sơn đông hôm qua chăng?

             Sư thưa: - Thấy.

             Dương Kỳ bảo: - Ngươi còn thua y một bậc.

             Sư lấy làm lạ thưa: - Ý chỉ thế nào?

             Dương Kỳ bảo: - Y thích người cười, ngươi sợ người cười.

             Sư liền đại ngộ. Sư hầu Dương Kỳ thời gian khá lâu, mới từ đi nơi khác.

             Đến Lô Phụ, Thiền sư Nột ở Viên Thông cử Sư trụ trì chùa Thừa Thiên, tiếng tăm vang dội. Kế Sư lại trụ Viên Thông, Pháp Hoa, Long Môn, Hưng Hóa, Hải Hội, nơi nào chúng cũng tụ họp rất đông.

             Tăng hỏi: - Thế nào là Phật?

             Sư đáp: - Chảo dầu không chỗ lạnh.

            Tăng hỏi: - Thế nào là đại ý Phật pháp?

            Sư đáp: - Đáy nước thả trái bầu.

            Tăng hỏi: - Thế nào là ý Tổ sư từ Tây sang?

            Sư đáp: - Quạ bay thỏ chạy.

            Tăng hỏi: - Chẳng cầu chư Thánh chẳng trọng kỷ linh, chưa phải là việc phần trên của nạp Tăng, thế nào là phần trên của nạp Tăng?

            Sư đáp: - Nước chết chẳng chứa rồng.

            Tăng hỏi: - Khi thế ấy đi thì sao?

            Sư đáp: - Lừa chết ngươi.

Sư thượng đường: - Chim có hai cánh bay chẳng xa gần, đường bay một góc đi không trước sau, hàng Tăng gia các ông tầm thường cầm muỗng buông đũa trọn nói tri hữu, đến khi leo lên núi tại sao lại thở gấp. Chẳng thấy nói: Người không nghĩ xa ắt có lo gần?.

Sư dạy chúng: - Phật đất chẳng độ nước, Phật gỗ chẳng độ lửa, Phật vàng chẳng độ lò đúc, Phật thật ngồi ở trong. Đại chúng! Ông già Triệu Châu một lúc đem mười hai phần xương tám muôn bốn ngàn lỗ chân lông dồn vào trong lòng các ông rồi. Ngày nay Viên Thông (Sư) trông thấy bất bình vì người xưa nói ra. Sư lấy tay vỗ giường thiền nói:

- Nên biết núi biển về minh chủ, chưa tin càn khôn lấp người lành.

Sư dạy chúng: - Thân Phật đầy dẫy nơi pháp giới, khắp hiện trước tất cả quần sanh, tùy duyên cảm ứng đâu chẳng khắp, mà thường ở nơi tòa Bồ-đề. Đại chúng! Thế nào nói đạo lý tùy duyên cảm ứng? Chỉ là khoảng khảy móng tay cả đại địa hàm sanh căn cơ một lúc nên được khắp đủ, mà chưa động đến một đầu mảy lông, bèn nói là tùy duyên cảm ứng mà thường ở tòa này. Ví như Sơn tăng ngày nay nhận thỉnh đến Pháp Hoa, ngày mai cùng đại chúng từ biệt nhau, vào trong huyện khai đường rồi mới trở về viện. Hãy nói lại lìa tòa này hay không? Nếu nói lìa là việc thường thế gian. Nếu nói chẳng lìa, làm sao thấy được việc chẳng lìa ấy? Đâu chẳng phải “vô biên cõi nước kia đây chẳng cách đầu mảy lông, mười đời xưa nay trước sau chẳng lìa đương niệm?” Lại đâu chẳng phải “tất cả vô tâm một lúc tự khắp?” Nếu thế ấy chính là cầm gậy đập mặt trăng. Đến trong đây cần phải ngộ mới được. Ngộ rồi cần phải gặp người mới được. Các ông nói đã ngộ rồi thì thôi, lại đâu cần gặp người. Nếu ngộ rồi gặp người, chính khi duỗi tay phương tiện rõ ràng tự có một con đường xuất thân, chẳng làm mù con mắt học giả. Nếu chỉ ngộ được đầu cây cải khô, chẳng những làm mù con mắt học giả, chính mình cử động liền bị chạm bén đứt tay.

Các ông xem! Thầy tôi là Dương Kỳ hỏi Sư ông Từ Minh:

- Khi chim vắng kêu chão chẹt, mây từ vào núi chùm thì thế nào?

Sư ông đáp: - Ta đi trong cỏ rậm, ngươi lại vào thôn sâu.

Thầy tôi thưa: - Quan chẳng cho lọt mũi kim, lại xin một câu hỏi.

Sư ông liền hét. Thầy tôi thưa: - Khéo hét.

Sư ông lại hét. Thầy tôi cũng hét. Sư ông hét luôn hai tiếng. Thầy tôi liền lễ bái.

 Đại chúng nên biết, ngộ rồi lại gặp người là: nhằm trên đầu đường chữ thập cùng người gặp nhau, lại ở trên ngàn ngọn núi nắm tay, nhằm trên ngàn ngọn núi gặp nhau, lại ở đầu đường chữ thập nắm tay. Vì thế Sơn tăng thường có tụng “Chỗ ở người kia ta chẳng ở, chỗ đi người kia ta chẳng đi, chẳng phải vì người khó chung họp, trọn là Tăng tục cốt phân minh”. Đây là Sơn tăng sắp đi mở toang túi vải, một lúc ném ở trước mặt mọi người rồi vậy. Người có mắt chớ lấy làm lạ. Trân trọng.

*

Sư thượng đường: - Cổ nhân để lại một lời nửa câu, khi chưa thấu sờ đến giống hệt vách sắt. Bỗng nhiên một hôm sau khi nhìn được thấu, mới biết chính mình là vách sắt. Hiện nay làm sao thấu?

Sư lại nói: - Vách sắt! Vách sắt!

Sư thượng đường: - Nếu quả thật được một phen xuất hạn, liền nhằm trên một cọng cỏ hiện lầu quỳnh điện ngọc, nếu chưa quả thật được một phen xuất hạn, dù có lầu quỳnh điện ngọc lại bị một cọng cỏ che lấp, thế nào được xuất hạn? Tự có một đôi tay khéo ấy, đâu từng xem nhẹ vũ tam đài.

*

             Đến niên hiệu Hy Ninh thứ năm (1072), Sư viên tịch, thọ bốn mươi tám tuổi.