Tổ Sư Thiền và lời dạy của Chư Tổ - 50. Tổ thứ 50 THIÊN ĐỒNG - ĐÀM HOA THIỀN SƯ (1103 – 1163)

 Sư đến yết kiến Thử Am được phân tòa giáo hóa ở Liên Vân. Sư khai pháp ở Diệu Nghiêm. Sau Sư dời đến  các ngôi danh sát. Ngày Sư trụ ở Qui Tông, Đại Huệ đang ở Mai Dương. Có vị Tăng đem lời dạy chúng của Sư đến Đại Huệ. Đại Huệ xem qua hết lời khen ngợi. Sau lại dùng kệ gởi Sư:

   Ngồi đoạn kim luân đệ nhất phong,

   Ngàn yêu trăm quái thảy tiềm tung,

   Năm về lại được chân tiêu tức,

   Thưa bảo Dương Kỳ chánh mạch thông.

Sư thượng đường: Chín năm xây mặt vào vách, hoại hết cháu con ở Đông độ; chiếc giày về Tây, cùn lụt ông già mặt vàng. Sư cầm gậy vẽ một vạch nói:

     - Trâu đá ngang đường xưa, một ngựa sanh ba cọp.

*

Sư thượng đường: Lão Đức Chương mù trọc, từ nay không mùi vị, nắm được miệng mất đi mũi, canh ba hai tiếng xướng nhịp ca, vô cớ giựt mình Phạm Vương ngủ. Sư hét một hét nói:

- Tôi đi trong cỏ hoang, ông lại vào thôn sâu.

*

Sư thượng đường: Lâm Tế khi ở chỗ Hoàng Bá, ý chỉ ba phen ăn gậy, mọi người các ông lại xem được thấu hay chưa? Dù cho một phen cắn liền đứt, cũng chưa là kẻ đại trượng phu. Chư Phật ba đời miệng treo trên vách, các Hòa thượng già trong thiên hạ lấy cái gì ăn cơm?

*

Sư thượng đường: Ngày mười lăm về trước sông dài thuyền cao, ngày mười lăm về sau đất nhiều Phật lớn, chính ngay ngày mười lăm, cá lý ngư ở biển Đông đánh một gậy mưa như cầm tĩn mà đổ, hẳn được tất cả chúng sanh trong tam thiên đại thiên thế giới thảy đều hoan hỉ nói rằng:

- Đánh một gậy này, quả là hợp thời hợp tiết. Báo Ân (Sư) khắp thân nhảy nhót, bèn làm một bài thi thuật tương tợ cho đại chúng nghe:

Chuồn chuồn thật là đẹp chuồn chuồn,

        Bay đến bay đi chẳng từng ngừng,

        Bị ta bắt được ngắt hai cánh,

        Giống hệt cây đinh sắt khá to.

 Sư thượng đường: Nếu khởi một câu thương lượng, ăn cháo ai mà chẳng hiểu. Chẳng khởi một câu thương lượng, côn trùng trong hầm phẩn cười chết Xà-lê. Sư cầm cây gậy lên nói:  Cây gậy tội phạm đầy trời, đày đến hai ngọn núi Thiết Vi. Hãy nói Tiến Phước (Sư) lại có lỗi hay không? Sư lia cây gậy nói:  Chậm hết một khắc.

*

Sư thượng đường: Sáng chẳng thấy tối tối chẳng thấy sáng, sáng tối hai quên không khác ông thầy tầm thường. Dã can kêu sư tử rống, sư tử rống dã can kêu, ba nhà trong thôn xấu, con khỉ giá tăng thập bội, hạt châu Minh Nguyệt dưới hàm Ly Long, giá trị chẳng bằng một đồng. Nếu làm lỗ mũi thiền tăng, chỗ nào được đây. Sau ba mươi năm múa tay vạch ngực chưa là khổ sở.

Sư thượng đường: Thợ khéo chưa ra ngọc đá chẳng phân, không người khéo lọc, vàng cát lẫn lộn. Dù cho không thầy tự ngộ, nhằm dưới cửa Thiên Đồng (Sư) chính nên sáng đánh ba ngàn chiều đánh tám trăm. Sư cầm cây gậy lên nói: Gọi là cây gậy ngọc đá chẳng phân, chẳng gọi là cây gậy vàng cát lẫn lộn. Khoảng kia một cái nửa cái khéo rành manh mối, mới đáng bước thẳng trên không. Nếu chưa như thế, Sư lia cây gậy nói: Để mắt xem gấp.

Tăng hỏi: - Bà già hỏi Nham Đầu: Trình chèo múa nhịp thì chẳng hỏi, hãy nói đứa bé trong tay bà từ chỗ nào được? Nham Đầu gõ mạn thuyền ba cái. Ý chỉ thế nào?

            Sư đáp: - Đun gạch đập đến liền thành khối.

            Tăng hỏi: - Khi này nếu hỏi Hòa thượng thì đáp kia thế nào?

            Sư đáp: - Một gậy đập chết.

            Tăng hỏi: - Lão Hòa thượng này giống hệt bán mũ vừa đầu.

            Sư bảo: - Ông nhằm chỗ nào thấy Nham Đầu?

            Tăng nói: - Cháp.

            Sư bảo: - Thiền hòa đổ soạn.

            Tăng hỏi: - Bà sanh bảy con, sáu đứa chẳng gặp tri âm, chỉ một đứa này cũng chẳng tiêu được, bà ném xuống dòng sông, lại là sao?

             Sư bảo: - Ít bán buôn.

            Tăng hỏi: - Khi ấy Nham Đầu bất giác le lưỡi ý thế nào?

            Sư đáp: - Vui ắt đồng vui.

            Tăng hỏi: - Có vị Tăng hỏi Vân Môn: Thế nào là Pháp Thân thanh tịnh? Vân Môn đáp: Hoa thược lan. Ý này thế nào?

            Sư đáp: - Cát sâu nổ tròng mắt.

            Tăng hỏi: - Chỉ đây là chôn vùi tự kỷ, chỉ đây chẳng phải cô phụ tiên thánh, dẹp hai đường này chỗ hòa bùn hợp nước thỉnh Hòa thượng nói?

            Sư đáp: - Gân ngọc chống miệng cọp.

            Tăng hỏi: - Một lời vàng đá bàn là nặng, muôn việc lông hồng nói nhẹ nhàng.

            Sư bảo: - Chớ lừa lão tăng tốt.

           Tăng hỏi: - Người đều sợ nóng bức, ta thích ngày hạ dài, gió nam từ nam lại, mát mẻ các điện đầy?

            Sư đáp: - Buông gươm cổi giáp.

Ngày kỵ Hổ Khưu, Sư niêm hương: Bình sanh không khởi chụp được cái vô ý trí này, lão Hòa thượng đem hết tài năng nghĩ suy chẳng đến. Từ đây cổi hết binh khí, tùy phần mặc áo ăn cơm, hai mươi năm rồi ngồi trên giường gỗ, treo đầu dê bán thịt chó, biết kia có bằng cứ chắc. Tuy nhiên, mỗi năm một lượt đốt hương nến, thiên cổ khiến người hận thêm sâu.

Sư ở trong thất khéo rèn luyện người, thời nhân gọi Đại Huệ với chỗ Sư ở là hai cửa cam lồ. Sư thường răn đồ chúng: Hàng Tăng sĩ mang giày cỏ trụ viện, cớ sao như con rắn mến hang vậy.

Niên hiệu Long Hưng Cải Nguyên (1163) ngày mười ba tháng sáu, Sư an nhiên mà tịch.